Van samenwerking naar succes: Lessen uit de tijdelijke inrichting van Gerechtsplein Oostende

In de zomer van 2023 onderging het Gerechtsplein in Oostende een opmerkelijke transformatie. Een groep buurtbewoners en verenigingen, ondersteund door medewerkers van Stad Oostende, werkten samen om het plein nieuw leven in te blazen. Via tijdelijke ingrepen en activiteiten verkenden ze hoe dit plein kon worden omgevormd tot een uitnodigende plek voor ontmoeting, ontspanning, spel en rust. Urban Connector, in samenwerking met Otherwhere en HOGENT, begeleidde het proces met onderzoek, workshops en cocreatiesessies.

Beter in ’t Westerkwartier

Dit project was een initiatief van Stad Oostende en maakt deel uit van het programma “Beter in ‘t Westerkwartier”. De wijk Westerkwartier, een dichtbevolkt gebied met uiteenlopende uitdagingen, heeft dringend behoefte aan kwalitatieve publieke ruimte om de leefkwaliteit te verbeteren. De opwaardering van het plein en de verbindingen met het nabijgelegen Conscienceplein en Sint-Catharinaplein kunnen een aanzienlijk positief verschil maken voor de wijk.

De resultaten van dit project waren overweldigend positief: 90% van de bevraagde buurtbewoners beoordeelde de tijdelijke inrichting met een 9 of 10 uit 10. Het initiatief bevorderde niet alleen de coproductie tussen de stad en haar bewoners, maar zorgde ook voor een soepelere samenwerking tussen verschillende stadsdiensten. Het succes van het project leidde ertoe dat het stadsbestuur besloot het experiment te verlengen. Momenteel werken Stad Oostende en het Autonoom Gemeentebedrijf Oostende aan een definitief ontwerp voor het Gerechtsplein.

8 leerlessen voor tijdelijke inrichtingen en coproductie

Uit dit project kunnen enkele belangrijke lessen worden getrokken:

Ontwikkel een heldere strategie voor de buurt
De tijdelijke inrichting van het Gerechtsplein is een belangrijk onderdeel van het programma ‘Beter in ‘t Westerkwartier’. Dit wijkverbeteringscontract kwam tot stand op basis van onderzoek en een Design Workshop, waarin medewerkers van diverse stadsdiensten onder begeleiding van Urban Connector samenwerkten aan een integrale aanpak voor de wijk.

Wees aanwezig in de wijk
Coproductie vraagt om aanzienlijke betrokkenheid, niet alleen van de bewoners maar ook van de stadsmedewerkers. Een tijdelijke interventie heeft een grote impact op de gemeenschap, en de aanwezigheid en aanspreekbaarheid van stadsmedewerkers in de wijk bevordert herkenning en vertrouwen—essentiële fundamenten voor samenwerkingsprojecten.

Ga met bewoners en stakeholders het gesprek aan over een gemeenschappelijk toekomstbeeld
Gesprekken met bewoners over veranderingen in hun wijk gaan vaak over dagelijkse frustraties en persoonlijke wensenlijstjes. Het is belangrijk om te luisteren, maar ook om het gesprek om te buigen naar een gemeenschappelijk toekomstbeeld over wat de deelnemers wél willen in hun wijk.

Coproductie zorgt voor gedragenheid
Open dialoog en samenwerking creëren een gevoel van eigenaarschap. In het Westerkwartier-project was het verschil in eigenaarschap en draagvlak merkbaar tussen bewoners die sterk betrokken werden en degenen die minder werden geconsulteerd.

Bespreek met de buurtbewoners hoe je de tijdelijke inrichting zal evalueren
Maak duidelijke afspraken over hoe en wanneer er bijgestuurd moet worden op basis van feedback.

Faciliteer een goede samenwerking binnen de interne organisatie
Het succes van het project was ook te danken aan effectieve samenwerking tussen medewerkers van verschillende stadsdiensten en duidelijke afspraken met de politie.

Zorg voor een programma van activiteiten
Het herinrichten van publieke ruimte is vaak niet genoeg. Evenementen en activiteiten bieden ideale gelegenheden voor mensen om naar buiten te komen en elkaar te ontmoeten, vooral in wijken waar lokale cafés en sociale plekken verdwijnen.

Durf als lokale overheid van rol te veranderen
Soms moet de stad sturen; andere keren organiseren of simpelweg faciliteren. Goed beheer en onderhoud van de publieke ruimte, of dit nu door bewoners of stadsdiensten gebeurt, is cruciaal voor de aantrekkelijkheid ervan.

Het project op het Gerechtsplein is een enthousiasmerend voorbeeld van hoe samenwerking op verschillende niveaus de motor kan zijn van betekenisvolle en blijvende verbeteringen in woonbuurten. De hier geleerde lessen zijn niet alleen toepasbaar in Oostende, maar kunnen ook dienen als bouwstenen voor soortgelijke initiatieven in andere steden en wijken.