‘Is Mechelen een stad die mensen tegen hun zin hebben zien verkleuren, of is Mechelen een stad waar iedereen zich goed voelt?’ Met deze retorische vraag in een interview in De Morgen (10.06.2017) illustreert burgemeester Bart Somers hoe een frame onze kijk op de samenleving beïnvloedt en er ons doet naar handelen. Een sterke boodschap helpt de realiteit te scheppen die je beoogt.

Gebruik van een sterke boodschap in stadsontwikkeling is cruciaal

Onze steden kennen vandaag grote veranderingen. Ze trachten elk antwoorden te bieden op de steeds sneller veranderende maatschappij. Ze rollen grote projecten uit die het leven in de stad aangenamer maken. Maar om die projecten te doen slagen heeft de stad steeds meer de steun nodig van haar kritische burgers en stakeholders. Acceptatie, participatie en eigenaarschap van burgers, vormen de sleutel tot het welslagen van stadsprojecten. Een sterk verhaal dat je beleid of je project ondersteunt, is daarbij cruciaal. Maar hoe kom je tot een sterk narratief? Onderstaande tips helpen je op weg.

Gebruik een boodschap die verbindt

Een eerste stap is het creëren van een narratief dat verbindt. Te vaak, zo getuigt Bart Somers in De Morgen, wordt over diversiteit gesproken als ‘een verhaal van verlies. Voor autochtone mensen die zich niet meer op hun gemak voelen, en voor allochtone mensen die er nooit bij horen. Mechelen kiest voor een verhaal dat inclusief is. Ongeacht de achtergrond of herkomst van elke Mechelaar, hij of zij is een burger die trots mag zijn op de stad. Elk bouwt mee aan de stad’.

Werk samen

Bologna als city of commons

De Italiaanse stad Bologna toont hoe letterlijk samen-werken en samen bouwen aan de stad, stadsontwikkeling een boost geeft. Sinds Bologna er heeft voor gekozen om zich heruit te vinden als stad van commons, bruist de stad als nooit tevoren. Voor burgers is het sinds enkele jaren wettelijk mogelijk om de stad te cocreëren en ingrepen te doen in de openbare ruimte. Het stadsbestuur durft daarbij een stap terug te zetten en het initiatief over te laten aan haar bewoners. De nieuwe baseline van Bologna, ‘Collaborare è Bologna’ – ‘Samenwerken is Bologna’ is dus heel letterlijk te nemen.

Zorg dat je boodschap ook binnen je organisatie weerklank vindt

Samenwerken betekent niet alleen een partnerschap aangaan met je burgers of andere stakeholders. Ook de medewerkers binnen je organisatie moeten overtuigd zijn van je narratief. Ze zijn je eerste ambassadeurs. De stad Bologna heeft daar rekening mee gehouden in haar beleid als stad van de commons. Ze bereidt haar medewerkers voor op hun nieuwe rol, onder meer door het geven van opleidingen om burgerinitiatieven te faciliteren.

Ook dichter bij huis gaan stadsbesturen over tot een nieuwe aanpak vanuit de organisatie. ‘De Toekomst van Brugge’ is een geslaagd beleidsinitiatief dat stadsbestuur en inwoners met elkaar in dialoog brengt. ‘De Toekomst van Brugge’ heeft echter ook geleid tot interne veranderingen bij de stadsdiensten. Het veranderingstraject ‘NENO’ (Naar Een Nieuwe Organisatie) zorgde onder meer voor de oprichting van een strategische cel en een territoriaal georganiseerde coördinatiecel met sectorverantwoordelijken. Daarnaast is er een intern ‘lerend netwerk participatie’ dat collega’s betrekt bij de dialoog met bewoners.

Walk the talk

Een verhaal uitdragen is niet alleen een kwestie van ‘storytelling’, maar ook van ‘storydoing’. Een narratief gaat niet alleen over woorden. Je burgers en stakeholders stappen maar mee in je verhaal wanneer je er zelf naar handelt. Ze raken overtuigd doordat je het goede voorbeeld geeft of doordat ze ervaren dat jouw stadsproject voor hen positieve veranderingen met zich meebrengt. Tien jaar terug stonden de meeste inwoners van de Sloveense hoofdstad Ljubljana niet bepaald te springen voor een inperking van het autoverkeer. Ondertussen is hun stad een van de meest leefbare ter wereld door de creatie van een ruimte van tien hectare waar fietsers, wandelaars en openbaar vervoer baas zijn. Dit stadsproject verminderde de uitstoot van uitlaatgassen met zeventig procent. Nu is er wel  een hoge tevredenheid bij de inwoners.

Bici Bolzano

Enkele honderden kilometers naar het westen is er nog een mooi voorbeeld van hoe daden een narratief versterken. Het Italiaanse Bolzano ontpopte zich in een tiental jaar tot een ware fietsstad. Waar vele wannabe-fietssteden het vooral moeten hebben van ludieke of hippe campagnes, voert Bolzano de daad bij het woord. De stad beschikt over een uitgebreide en hoogstaande fietsinfrastructuur met bijhorende signalisatie die je verder enkel in Nederland en Scandinavië vindt.

Versterk je verhaal met een aantrekkelijke verpakking

Om je verhaal te ‘verankeren’ is het cruciaal om de beleving die je creëert, te vertalen naar sterke campagnes en een herkenbare visuele identiteit. Zo weerspiegelt het merk ‘Bici Bolzano’ de fijne fietservaring in de stad. De stad investeerde daarvoor in een sterk logo, campagnes naar verschillende doelgroepen zoals jongeren of bezoekers aan de stad en evenementen zoals fietscompetities tussen wijken of meerdaagse fietsfestivals.

Stadsmagazine Aalst

Een geslaagde branding kan ook een belofte inhouden van wat zal komen. Neem bijvoorbeeld de nieuwe huisstijl van de stad Aalst: ‘Aalst vergeet je nooit’. Tot voor kort kon je je nog smalend over deze baseline uitlaten. De beloftevolle projecten die de stad sinds enkele jaren uittekent en de vele initiatieven van burgers en ondernemers geven deze slogan toch vooral een positieve connotatie. Het verbindt medewerkers van de stad met hun engagement voor hun stad en maakt de immer kritische en tegelijk chauvinistische Aalstenaar nog trotser op zijn stad. Deze positieve beeldvorming geeft elke betrokkene nog meer goesting om de ‘brand promise’ en het narratief waar te maken met concrete realisaties.

Conclusie: leading by example

Een sterk verhaal is een belangrijke hefboom om burgers te engageren en een bijdrage te laten leveren aan de ontwikkeling van hun stad. Naast de steden die ik in dit artikel vernoem, zijn er nog talloze andere die de kracht van een verhaal bewijzen. De kracht van een verhaal zit ‘em echter niet (enkel) in een catchy slogan en een mooie huisstijl. Willen we de kritische burger mee aan boord halen, dan vergt dit in de eerste plaat authenticiteit en eigen engagement van de initiatiefnemer van een stadsproject. M.a.w.: stadsbesturen, toon ons hoe onze steden er in de toekomst kunnen uitzien en vertel ons hoe we er samen een betere plek voor ons allen van kunnen maken.

Andere artikels